اختلافات والدین و تأثیر آن بر روح و روان فرزندان

چه مشکلاتی میان زوجین پیش می‌آید؟ والدین هنگام بروز اختلاف در حضور فرزندان، چه کاری باید انجام دهند؟ کودکان با مشاهدة رفتار خشونت‌آمیز والدین، چه واکنشی نشان می‌دهند؟ آیا زندگی خانوادگی (زناشویی) هر چند خوشبخت، می‌تواند از اختلاف خالی باشد؟ به‌نظر شما بهترین راه‌حل اختلافات خانوادگی چیست؟ و...  

امنیت، اطمینان و سلامت فضای خانواده از مهمترین عوامل خوشبختی افراد آن است و چنین خانواده‌ای کانونی برای پرورش انسان مؤمن و صالح در جامعه است. سلامت و آرامش خانواده به عوامل متعددی بستگی دارد که بسیاری از والدین نیک و صالح نیز از آن ناآگاهند. در این رابطه اموری وجود دارند که باید با صراحت، صداقت و واقع‌گرایی بررسی شوند؛ از جمله آنها بروز اختلافات میان والدین است.

بیشتر وقت‌ها والدین در حضور کودکان کارهایی را انجام می‌دهند و گمان می‌کنند که آنان هنوز نمی‌فهمند. این تفکر کاملاً اشتباه است؛ زیرا با آن‌که کودک سخن نمی‌گوید، اما بسیاری از سخنان را می‌فهمد و تاثیرش در ذهن کودک ماندگار می‌شود؛ ازاین‌رو هر چند کودک در مقطع سنی‌ پایینی باشد، نباید از وجود اختلافات میان والدین آگاه شود. والدین هر قدر در زندگی زناشویی خوشبخت و موفق باشند؛ اما بروز اختلافات در میان آنان طبیعی است و دلیل آن هم اختلاف اندیشه‌ها و طبیعت‌هاست؛ اما نکته‌‌ای که باید به آن توجه کرد، حل کردن این اختلافات در اسرع وقت‌ است. در صورت نیاز به بررسی عوامل اختلاف، در حد امکان باید آن را در محیطی آرام و به دور از حضور فرزندان انجام داد. خودداری از بحث و مشاجره در حضور فرزندان فواید زیادی دارد که از آن‌جمله می‌‌توان به امور ذیل اشاره کرد:

1ـ حفظ سلامت و صفای روانی کودک؛

2ـ حفظ تصویری مثبت از والدین در ذهن کودک و دوام پیوند دوستی میان آنان؛

3ـ برطرف شدن اختلاف میان والدین در اسرع وقت پس از بازگشت آرامش به آنان و رسیدن به راه‌حلی مطلوب؛ زیرا پرهیز از آگاه شدن فرزندان از بحث و مشاجره سبب می‌شود تا والدین وادار شوند هنگام بحث با آرامش سخن بگویند و مشاجره از نگاه فرزندان پنهان بماند.

والدین باید پیش از تولّد فرزندان، این واقعیت را درک کنند. چنانچه در مواردی از این اصل سرپیچی کرده‌اند، از گذشته پند بگیرند و در ادامه زندگی زناشویی رفتارشان را تغییر دهند و خداترسی را در ادای حقوق خویش، همسر و فرزندان در نظر بگیرند. والدین در حقیقت با سرپیچی از این واقعیت، سلامت اعصاب و جسم فرزندان خویش را به خطر می‌اندازند و فضای زندگی زناشویی را مکدّر می‌کنند.

والدین نباید هنگام روی دادن یک اشتباه، یکدیگر را در حضور فرزندان سرزنش کنند؛ زیرا انسان به‌طور غریزی از مظلوم و ناتوان حمایت می‌کند. فرزندان نیز در چنین مواقعی، جانب کسی را می‌گیرند که او را مظلوم می‌پندارند.

هنگامی‌که فرزندان خشونت و بدرفتاری مثلاً پدر را در  قبال مادر ببینند، از مادر حمایت می‌کنند و برای جبران بدرفتاری پدر، به مادرشان محبّت می‌ورزند و ازآنجایی‌که نمی‌توانند رویاروی پدر بایستند، زندگی در چنین محیطِ رنج‌آوری سبب می‌شود تا از پدر متنفر شوند و این وضعیت به صلاح پدر و خانواده نیست. روانشناسان و مربیان تربیتی معتقدند، در صورت لزوم، والدین یکدیگر را مخفیانه و به دور از محل حضور فرزندان سرزنش کنند. وقتی‌ یکی از زوجین به احساس دیگری احترام می‌گذارد و از سرزنش او در حضور فرزندان خودداری می‌کند، به‌جاست که دیگری از این رفتارش قدردانی کند.

مناسب است زوجین در اوقات عادی، با توافق یکدیگر ضوابطی در میان خود وضع کنند تا هنگام خشم، پا را فراتر از آن ضوابط نگذارند؛ به‌طور مثال بر نکات ذیل توافق کنند:

1ـ همدیگر را تحمل کنند؛

2ـ وقتی یکی خشمگین و برافروخته می‌شود، دیگری مقابله به مثل نکند؛

3ـ خاطی به اشتباهش اعتراف کند و لجاجت نورزد؛

4ـ تلاش کنند، اختلافات طولانی نشود و بیشتر از یک شبانه‌روز از همدیگر قهر نکنند؛

5ـ به جز در موارد محدود از تکرار سرزنش در یک موضوع خاص بپرهیزند؛

6ـ به هیچ کس اجازه ندهند در میانشان دخالت کند؛ اگر چه آن شخص خویشاوند، دوست یا فرزند باشد.

توافق مذکور که بهتر است مکتوب باشد، در کاهش اختلافات خانوادگی تأثیر بسزایی دارد؛ به‌ویژه زمانی‌که زوجین به تداوم زندگی مشترکشان رغبت نشان می‌دهند. در پایان احادیث صحیح و مشهوری را در این باب یادآوری می‌کنیم، پیامبر خدا می‌‌فرماید: «لاتغضب؛خشمگین مشو.» همچنین می‌‌فرماید: «من کان یؤمن بالله و الیوم الآخر فلیقل خیراً أو لیصمت؛ هر کس به خدا و روز آخرت ایمان دارد، سخن نیکو بگوید یا ساکت شود.»

منبع: مجله ندای اسلام